Sirkü 2025 KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi)

Maliye idaresi tarafından sürekli geliştirilen MERAK (Merkezi Risk Analizi) sistemlerinin yenilerinden biri de 1 Ekim 2025 tarihinden itibaren kullanılacak olan Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi olan ve KURGAN diye adlandırılan sistemdir.

Bu sistem, cari veriler ile çalışan, işlemin riskini ölçen, büyük veri çözümlemelerini, kullanarak işlemleri anlık olarak tarayan bir risk analiz sistemidir. Başka bir deyişle erken uyarı sistemidir.

Sistemin amacı özellikle sahte fatura düzenleme ve kullanma fiillerini işleme riski yüksek olan mükellefleri tespit etme, izleme ve tanımlama, analize tabi tutma, yüksek riskli olanları tespit ederek bunları önlemektir.

Sistem, analiz sonrası sisteme takılan mükelleflerin işyeri adreslerinde gerçekleştirilecek fiili denetimler ile izaha muhtaç konular için gönderilecek bilgi isteme yazılarıyla işlemeye başlayacak, Fiili denetimlerde ve tespitlerde olumsuzlukları devam edenler ve açıklamaları yeterli görünmeyenler kısaca riskleri devam eden mükellefler vergi incelemesine tabi tutulacak.

Bilindiği üzere bugüne kadar VUK 306 sıra numaralı Genel tebliği gereği Vergi incelemelerinde müfettişlerince,

Mükellefleri sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma suçundan sorumlu tutulabilmek için kastın mevcudiyeti araştırılmakta, kasten hareket edilmiş sayılabilmesi içinde suçu oluşturan fiilin bilerek ve isteyerek işlenmiş olması esas alınmakta idi.

Ancak, fiilin bilerek ve isteyerek işlenmiş olduğunun kabulü için belli bir standart veya kriterler silsilesi hakkında herhangi bir düzenleme yoktu. Müfettişler kendi tespit ve inisiyatiflerine göre İstisnai durumlar dışında genellikle mükelleflerin SMİYB bilerek kullanılıp kullanılmadığı konusunda belgelerin bilmeden veya yanlışlıkla kullanıldığı sonucuna varmakta ve ona göre tarhiyat önererek mükellefler adına vergi suçu raporları düzenlenmemekteydi.

VDK tarafından 18.04.2025 tarih ve E-55935724-010.06-7361 sayılı SMİYB kullanma incelemeleri ile VUK’un 160/A maddesi kapsamındaki incelemeler hakkındaki genelgesi gereği,  

1- Sahte belgeyi düzenleyen mükellef hakkında tanzim edilmiş olan Vergi Tekniği Raporunda söz konusu belgenin bilerek kullanıldığına yönelik bir tespit bulunup bulunmadığı,

2- Kullanılan sahte belge içeriği mal ve/veya hizmetlerin mükellefin faaliyet konusu ile ilgili olup olmadığı, sahte belge içeriğinde yer alan mal ve/veya hizmetlere ilişkin giderlerin mükellefin faaliyetini sürdürmek için katlanması gereken giderlerden olup olmadığı,

3- Sahte belge tutarının hangi maliyet/gider hesaplarında izlendiği ve bu hesaplar içerisindeki oranı, sahte belgeye istinaden indirim konusu yapılan KDV tutarının toplam indirilecek KDV tutarı içerisindeki oranı,

4- Mükellefin, kullanılan sahte belgeyi düzenleyen mükellef ile ilişkili kişi kapsamında olup olmadığı, ayrıca aynı meslek mensubundan hizmet alımı vb. verisinin bulunup bulunmadığı, mali müşavirlik sözleşmesinin feshedildiğine ilişkin tespit bulunması durumunda mali müşavirin sözleşme feshine ilişkin ifadeleri,

5- Mükellefin içinde bulunduğu sektör ve faaliyet konusuna göre tespit edilebildiği ölçüde karlılık oranı, iş hacmi ve cirosuna göre tahakkuk eden vergi durumu (sürekli zarar veya devreden KDV beyan edip etmediği ya da çok düşük tutarlarda ödenecek vergi beyan etmesi, vergiye uyumu vb.),

6- Kullanılan sahte belgelerin birden fazla mükelleften alınıp alınmadığı,

7- Mükellefin kullandığı sahte belge içeriğindeki mal miktarını depolayabilecek kapasitesinin olup olmadığı,

8- Kullanılan sahte belge içeriğinde yer alan malların sevkiyatına yönelik olarak sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, teslim tesellüm belgesi vb. belge ibraz edilip edilmediği, ibraz edilmiş ise bu belgelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, sevkiyata ilişkin plaka takip sistemi kayıtlarıyla sevkiyat güzergahının uyumlu olup olmadığı ya da nakliye vasıtası olarak belirtilen plakaların ait olduğu araçların motosiklet, binek oto ve tescili terk edilmiş araç niteliğinde olup olmadığına ilişkin tespitler,

9- Kullanılan sahte belge tutarlarına ilişkin ödemelerin nasıl gerçekleştiği, yapılan ödemenin fiktif olup olmadığı, yapılan ödemenin mükellefe iade edilip edilmediği, ödeme belgelerinin gerçek olup olmadığı, çek ile yapılan ödemelerde ciro silsilesi ve çekin kim tarafından tahsil edildiği, çeki tahsil eden ile çeki düzenleyen mükellef arasında bir ilişki olup olmadığı, ödemeler yapılırken doğrudan borçlandırma sisteminin (DBS) kullanılıp kullanılmadığı,

10- Mükellef nezdinde daha önce yapılmış yoklamalarda, sahte belgede yer alan emtiaya ya da benzer nitelikli emtiaya ilişkin bir tespit bulunup bulunmadığı,

11- Mükellefle ilgili daha önce vergi incelemesi yapılmışsa bu incelemelerdeki sonuçlar, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma sıklığı (kaç farklı mükelleften alındığı, takvim yılı/ vergilendirme dönemlerine yaygınlığı vb.) daha önceki yıllarda kast unsuru ortaya konulan bir sahte belge kullanma raporunun bulunup bulunmadığı,

12- Mükellefin ortak veya yöneticileri ile mükellefin ortak veya yönetici olduğu mükelleflerle ilgili daha önce yapılan sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma tespitleri,

13- Kullanılan sahte belgelerin düzenlenme tarihleri ile elektronik imza tarihlerinin uyumlu olup olmadığı.

Gibi

Kast unsurunun nasıl belirlenmesi gerektiğine yönelik uygulamaya koyduğu 13 kriter yukarıda sıralanmıştır

Hal böyle olunca bundan böyle daha da dikkatli olmakta yarar vardır.

Özellikle;

– Belli bir tutar belirlenmeli bu tutarı aşan mal ve hizmet alımlarında tedarikçiler ile muhakkak sözleşme yapmalıdır.

–  Mal teslimlerinde, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, teslim tesellüm belgesi, malı teslim eden kişinin araç plakası, imzası, eğer mümkünse TC kimlik no’su ile TC kimlik kartının ön ve arka fotokopisi alınmalıdır. Ödemeler mutlaka banka vasıtasıyla yapılmalıdır.

– Mal alımlarında Sevk irsaliyesi dışında ambar teslim fişi, kantar fişi, Hizmet alımlarında hizmet alımı süreci fotoğraflanmalı veya benzeri kuşkuya yer vermeyecek delil niteliği taşıyan unsurlar alınmalıdır.

– Mail yoluyla yazışmalar varsa mutlaka çıktısının alınmalı, mailler saklanmalıdır.

– Mal alımlarına ilişkin olarak proforma fatura varsa orijinal faturanın ekine iliştirilmelidir.

– Öncelikle ilk defa mal ve hizmet alımı yapılıyorsa satıcı ve hizmeti veren hakkında yeterli araştırma ve referans aranmalıdır.

Buna rağmen yine de sisteme takılmış ve açıklama yazısı gelmişse;

– Fiilen bir mal veya hizmet alımı yoksa veya mal ve hizmet alımı gerçek olmakla beraber belgelerde eksiklik varsa, kayıtlar düzeltilmeli ve pişmanlık hükümlerinden yararlanarak beyanda bulunmalıdır.

– Alım gerçek ve belgelerde gerçek ve eksiksiz ise, belgeler eklenmek suretiyle süresinde cevap verilmelidir.

Ayrıca profesyonel yardım alınmasında yarar vardır.

——————————

Hatırlatma:

Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.

Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.