Sirkü 1991 Asgari kurumlar vergisi
7524 sayılı Kanunun 36 ncı maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununa “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” başlıklı aşağıdaki 32/C maddesi eklenmiştir.
Böylece, kurumlar vergisi mükelleflerinin hesaplayacakları kurumlar vergisinin tespitine yönelik vergi güvenlik müessesesi ihdas edilmiştir.
Bu madde, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara; özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Madde gereği,
Asgari kurumlar vergisinin mükellefleri, Kurumlar Vergisi Kanununda sayılan mükelleflerdir. Dar mükellef kurumlar da asgari kurumlar vergisine tabi bulunmaktadır.
Kurumlar vergisinden muaf olan kurumlar vergisi mükellefleri ile ilk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi boyunca asgari vergi hükümleri uygulanmayacaktır.
Birleşme, devir, tür değişikliği ile kısmi ve tam bölünme suretiyle kurulan şirketler ilk defa faaliyete başlayan şirket olarak kabul edilmeyecektir.
Gelir Vergisi Kanununun “Hasılat esaslı kazanç tespiti” başlıklı 113 üncü maddesine göre hasılat esasına göre vergilendirilen kurumlar vergisi mükellefleri hakkında asgari vergi uygulanmayacaktır.
32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacaktır.
Formüle edecek olursak
| Asgari Kurumlar vergisi | = | Ticari bilanço karı | + | Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler | – | Kanun’da belirtilen istisna ve indirimler |
Geçici vergi dönemlerinde de, asgari kurumlar vergisi hesaplaması yapılacaktır.
Mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulduğu dönemlerde, asgari kurumlar vergisi hesabında enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan değerler dikkate alınacaktır.
Hesaplanan asgari kurumlar vergisinden;
– Kurumlar Vergisi Kanununun 32 nci maddenin altıncı, yedinci ve sekizinci fıkraları uyarınca payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurum kazançlarına uygulanan iki puan, ihracat kazançlarına uygulanan beş puan, sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına uygulanan bir puanlık indirimli oran uygulaması nedeniyle alınmayan vergi,
– Kurumlar Vergisi Kanununun 32/C maddesinin yürürlüğe girdiği 2/8/2024 tarihinden önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış olan teşvik belgelerindeki yatırıma katkı tutarlarının kullanılması nedeniyle 32/A maddesi hükmüne istinaden ilgili hesap döneminde alınmayan vergi
indirilecek ve ödenmesi gereken asgari kurumlar vergisi belirlenecektir.
Yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan asgari kurumlar vergisinden, Kurumlar Vergisi Kanununun 32 nci ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak indirimli oran uygulamaları nedeniyle alınmayan vergi tutarları düşüldükten sonra kalan tutarın mükellefin beyanı üzerine hesaplanan vergi tutarını aşması halinde, aşan fark tutar kadar asgari vergi hesaplanacaktır.
Hesaplanan asgari vergiden hesap dönemine ilişkin tevkif suretiyle ödenen kurumlar vergisi ile ödenen geçici vergiler mahsup edilebilecektir. Mükelleflerin; tasfiye, birleşme, devir ve tam bölünme işlemleri nedeniyle vermiş oldukları beyannamelerinde de asgari kurumlar vergisini hesaplamaları gerekmektedir.
GVK nun mükerrer 121 inci maddesi kapsamında vergi indirimi hakkı bulunan kurumlar, hesaplanan asgari kurumlar vergisi için de bu haklarını kullanabileceklerdir.
| Asgari kurumlar vergisi hesaplamasında kurum kazancından | |
| Düşülecek istisna ve indirimler | Düşülmeyecek istisna ve indirimler |
| İştirak kazançları istisnası (5520- 5/1-a) | Yurt dışı iştirak kazançları istisnası (5520- 5/1-b) |
| Emisyon primi kazancı istisnası (5520-5/1-ç) | Yurt dışı iştirak hissesi satış kazancı istisnası (5520- 5/1-c) |
| Yatırım fon ve ortaklıklarının kazancı istisnası (taşınmazlardan elde edilen kazançlar hariç) (5520- 5/1-d) | Yatırım fon ve ortaklığı kazancı istisnası (Taşınmazlardan elde edilen kazançlar) (5520-5/1-d) |
| Risturn kazanç istisnası (5520-5/1-i) | Taşınmaz, iştirak hisseleri ve fon satış kazancı istisnası (5520-5/1-e) |
| Sat-kirala-geri al işlemlerine yönelik kazanç istisnası (5520-5/1-j) | Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine veya TMSF’ye borçlu durumda olanların taşınmaz veya iştirak hisselerinin satış kazancı istisnası (5520-5/1-f) |
| Varlık kiralama işlemlerinden elde edilen kazanç istisnası (5520-5/1-k) | Yurt dışı şube kazançları istisnası (5520 -5/1-g) |
| Türk uluslararası gemi siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden sağlanan kazanç istisnası (4490 -12 | Yurt dışı inşaat, onarım, montaj ve teknik hizmetler kazanç istisnası (5520- 5/1-h) |
| Serbest bölgelerde elde edilen kazanç istisnası (3218 -geçici madde 3) | Eğitim ve öğretim kazanç istisnası (5520- 5/1-ı) |
| Teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazanç istisnası (4691 geçici madde 2) | Yabancı fon kazançlarının vergilendirilmesinde yönetici şirketlere ilişkin kazanç istisnası (5520- 5/A) |
| 213 sayılı Kanunun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlarda indirim (5520-10/1-g) -5378 sayılı Engelliler hakkında Kanuna göre korumalı işyeri indirimi (5520-10/1-h) – Ar-Ge ve tasarım indirimi (5746 -3 ve 3/A) (6550- geçici madde 1/c) (5520-10/1-a) | Sınai mülkiyet hakları satış kazancı istisnası (5520- 5/B) |
| Kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarından elde edilen kazanç istisnası (5520- geçici madde 14) | |
| Kurumlar vergisi beyannamesinin “Diğer indirimler” veya “Diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında gösterilmekle birlikte, mahiyet itibarıyla indirim veya istisna kapsamında olmayıp, daha çok vergi matrahının doğru hesaplanması amacıyla beyannamenin bu satırlarına yazılan (TMS/TFRS ile VUK nu hükümleri arasındaki değerleme farkları, örtülü sermaye kabul edilen borçlanmalarda borç alan kurum nezdinde Türk Lirası’nın değer kazanması sonucu oluşan kur farkı gelirleri, kıdem tazminatı karşılığı iptali, vergi borçlarına mahsup edilen ve gelir olarak dikkate alınan 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesi kapsamındaki indirim hakkı gibi) tutarlar üzerinden asgari kurumlar vergisi hesaplanmayacaktır. | Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazanç istisnası (193 geçici madde 76) |
| Araştırma altyapılarının Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarda istisna (6550 geçici madde 1/a) | |
| Özel kanunlarda yer alan ve asgari vergi matrahına dâhil edilmesi gereken diğer istisnalar | |
| Yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları kapsamında, vergilendirme hakkının ilgili ülkede bulunması nedeniyle Türkiye’nin vergi alma hakkı olmadığı veya söz konusu kazançların Türkiye’de istisna edilmesi gerektiği durumlarda, elde edilen ve kurum kazancına dâhil edilerek beyannamenin “Diğer indirimler” ile “Diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında matrahtan indirim konusu yapılan tutarlar asgari kurumlar vergisinin kapsamına girmeyecektir. Ayrıca, yürürlükte bulunan ikili veya çok taraflı diğer uluslararası anlaşmalar uyarınca, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar da kapsamda değildir. | -Sponsorluk harcamalarında indirim (5520-10/1-b -Bağış ve yardımlarda indirim (5520 -10/1-c) – Eğitim ve sağlık tesisleri ile yurt inşaatlarına ilişkin bağış ve yardımlarda indirim (5520-10/1-ç) – Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlarda indirim (5520 -10/1-d) -Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan bağışlarda indirim (5520- 10/1-e) – Kızılay Derneği ile Yeşilay Cemiyetine yapılan nakdi bağış ve yardımlarda indirim (5520-10/1-f) – Yurt dışına verilen yazılım, mühendislik, eğitim ve sağlık hizmetleri kazanç indirimi (5520-10/1- ğ) – Nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi (5520-10/1-ı) – İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyette bulunan kurumların elde ettiği kazançlarda indirim (5520-10/1-i) – Yatırım indirimi (193 mülga 19, GM.61 ve 69) – Teknogirişim sermaye desteği indirimi (5746 -3/5) – Teknokent sermaye desteği indirimi (4691-Gm. 4 ) – Özel kanunlarda yer alan ve asgari vergi matrahına dâhil edilmesi gereken diğer indirimler – geçmiş yıl zararlarının kurum kazancından düşülmeyeceğine ve asgari vergi hesaplamasında dikkate alınacağına ilişkin genel tebliğdeki düzenlemenin yürütmesi Danıştay 3. Dairesinin 10/02/2025 tarih ve E:2024/5700 sayılı kararıyla durdurulmuştur. |
(D) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 12.500.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 500.000 TL’dir. Şirket, gerçekleştireceği yatırım için 2021 yılında yatırım teşvik belgesi almış ve söz konusu yatırımı 2024 yılında tamamlamıştır. Mükellef kurumun 2025 hesap dönemine ilişkin verdiği kurumlar vergisi beyannamesinde bu yatırımı dolayısıyla indirimli kurumlar vergisine tabi matrahı 4.000.000 TL, indirimli vergi oranı ise %5’tir. Öte yandan, kurumun aktifine kayıtlı taşınmazı, (A) Bankasına olan borç nedeniyle bu dönemde bankaya devredilmiş ve bu işlemden 4.000.000 TL kazanç elde edilmiştir. Kurum ayrıca, 2.000.000 TL Ar-Ge indirimi ile geçmiş dönemlerden devreden 1.000.000 TL yatırım indirimini indirim konusu yapmıştır.
Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
| Kurumlar vergisi | Asgari Kurumlar vergisi | ||
| a | Ticari Bilanço karı | 12.500.000 | 12.500.000 |
| b | KKEG | 500.000 | 500.000 |
| c | Taşınmaz satış kazancı istisnası | 4.000.000 | 0 |
| d | Ar-Ge indirimi | 2.000.000 | 2.000.000 |
| e | Yatırım indirimi | 1.000.000 | 0 |
| f | Kurumlar vergisi matrahı | [(a+b) – (c+d+e)] 6.000.000 | [(a+b) – d] 11.000.000 |
| g | Teşvik belgesine istinaden indirimli orana tabi matrah üzerinden hesaplanan vergi | 4.000.000 x%5= 200.000 | |
| h | Teşvik belgesine göre alınmayan vergi | 4.000.000x%20= 800.000 | |
| ı | Genel orana tabi matrah üzerinden hesaplanan vergi | 2.000.000 x %25= 500.000 | |
| j | Hesaplanan kurumlar vergisi | (g+ı) 700.000 | (11.000.000 x %10 – h) 300.000 |
| k | Ödenecek Kurumlar vergisi | 700.000 | |
(D) A.Ş.’nin, 1.100.000 TL olarak hesaplanan asgari kurumlar vergisinden, 32/A maddesi kapsamında teşvik belgesine göre alınmayan 800.000 TL verginin düşülmesi neticesinde asgari kurumlar vergisi 300.000 TL olacaktır. (D) A.Ş.’nin, beyanına göre 700.000 TL olarak hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden fazla olduğundan asgari kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ilave bir vergi ödenmesi söz konusu olmayacaktır.