Muhasebe hileleri ve manipülasyon
9 Mart 2018 Sirkü 1260
Muhasebe hileleri,
Muhasebe hileleri; muhasebe ilke ve kurallarının, değerleme ölçülerinin ve uygulamaya yönelik düzenlemelerin eksikliğinden yararlanmak suretiyle muhasebe rakamları üzerinde oynamak, finansal tabloların biçimini veya finansal tablolarda yer alan bilgilerin sunuluşunu değiştirerek finansal durumu olduğundan farklı göstermek amacıyla yapılan işlemlerin tümüdür.
Kanun da yasal bir tanımlama olmamakla beraber bilinçli olarak bilerek ve isteyerek yapılmış olmak şartıyla;
Muhasebe hilelerine aşağıdaki örnek verilebilir.
- Bilerek çeşitli matematiksel hatalar yapma,
- Bazı rakamların yerini değiştirmek
- Fazla yada eksik sıfırlar koyma,
- Bilerek yanlış hesaba kaydetme (borcu alacağa alacağı borca kaydetme),
- Sayfadan sayfaya veya yevmiye defterinden defteri kebire bilerek yanlış aktarmalar yapma,
- Mükerrer kayıt yapma,
- Unutulduğu izlenimi yaratmaya çalışarak bazı işlemleri kayıt düzeninin dışında tutma,
- Değerleme, amortisman ve yeniden değerleme konularında bilerek hatalı uygulamalar yapma,
- İşletmenin durumunu olduğundan daha kötü veya iyi göstermek amacıyla “bilanço maskelemesine başvurma”
gibi uygulamalar muhasebe hileleridir.
Muhasebe uygulamalarında çok sık karşılaşılan çeşitli yanlışlıkların hangilerinin muhasebe hilesi hangilerinin hata olduğunun birbirinden ayrılması sadece işlemlerde kast unsurunun olduğunun ortaya çıkmasına bağlıdır.
Bu ayrımı yapmak her zaman kolay değildir.
Muhasebe işlemlerindeki kast unsuru ancak muhasebenin diğer işlemlerinin de denetlenmesi sonunda mümkün olabilir.
Özellikle karı azaltmak ve vergi kaçırmak amacıyla yapılan başka yanlışlıklar, muhasebenin esas prensiplerine aykırı hareketler, hatayı maskelemek ve telafi etmek amacıyla yapılan kayıtlar, aynı hata ve kusurların tekerrürü,
Kast unsurunun varlığına işaret olabilir.
Vergi uygulamaları açısından Muhasebe hileleri Vergi Usul Kanunu’nun 359 uncu maddesinde düzenlenmiştir.
Bu düzenleme, vergi ziyaı cezası yanında, hürriyeti bağlayıcı cezaları da içermektedir.
Vergi Usul Kanunun 359 uncu maddesi gereği,
- a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
Hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Manipülasyon,
Manipülasyon; Fransızca kökenli bir kelime olup, sözlük anlamı itibariyle “hareket verme, harekete geçirme, akıllıca, gizli yöntemlerle ya da hileli yollarla bir kimseyi yönlendirme, etkileme veya bir şeyi kontrol altına alma, hile karıştırma, beceri ve ustalıkla idare etme”, mecaz anlamı ile de; “bir işe parmak sokma, karıştırma, bir şeyi manevralarla istenilen amaca yönlendirme” olarak tanımlanır
Genelde muhasebe manipülasyonları, muhasebe ilkeleri ve standartlarının sağladıkları esnekliklerden faydalanarak finansal bilgi kullanıcılarının işletme performansı ve işletmenin finansal yapısı hakkındaki algılarını etkilemeyi hedefler.
Bazı muhasebe manipülasyonları ise muhasebe ilke ve standartlarından açık biçimde sapmaları içermektedir. Bu tür “muhasebe ilke ve standartlarına aykırı manipülasyonlar” aynı zamanda “finansal hile” olarak da adlandırılmaktadır.
Muhasebe manipülasyonu yöntemleri ve teknikleri incelendiğinde, yapılan muhasebe manipülasyonlarının genellikle işletme kaynaklı olduğu ve sıklıkla da muhasebe ilke ve standartları kullanılarak yapıldığı görülmektedir.
Genellikle, işletme performansı hisse başına kar rakamını etkileyecek gelir tablosu kalemlerinde yapılan düzeltme ve yeniden sınıflandırma işlemleriyle; işletmenin finansal yapısı ise borç/öz sermaye oranını etkileyecek biçimde dönem karının gerçek değerinden yüksek veya düşük gösterimi ile değiştirilmektedir.
Hatırlatma:
Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.
Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.