İskontolar
9 Mayıs 2019 Sirkü 1363
3065 sayılı Kanunun (25/a) maddesi ile, teslim ve hizmet işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontoların, KDV matrahına dâhil olmadığı hükme bağlanmıştır.
Bu hüküm gereğince, iskontoların KDV matrahına dâhil edilmemesi için
- Fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmiş olmalıdır.
- Ticari teamüllere uygun miktarda olmalıdır.
Bu iki şartın bir arada bulunmaması halinde iskontoların matrahtan indirilmesine kanunen imkân yoktur.
Bu nedenle, satılan mal ya da yapılan hizmet karşılığında düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmeyip sonradan ya da yılsonlarında iskonto yapıldığının bir dekontla bildirilmesi veyahut ticari teamülleri aşan bir miktarda iskonto yapılması hallerinde, bu iskontolar bu madde kapsamında değerlendirilemeyeceği için KDV ye tabidir.
3065 sayılı Kanunun 35 inci maddesi ile KDV matrahında çeşitli sebeplerle değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükelleflerin, bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükelleflerin ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde düzeltebilmelerine imkân sağlanmıştır
Uygulamada değişik şekillerde iskonto yapılmaktadır.
Örneğin, küsurat giderme, bedelin peşin ödenmesi, erken ödeme, belli bir satış ya da miktarın aşılması ve diğer durumlarda iskonto yapılabilmektedir.
İskonto bu yönüyle bir teşviktir.
Uygulamada karşılaşılan iskontolar ve bunların KDV karşısındaki durumları aşağıda açıklanmıştır.
Doğrudan bedelsiz mal verilmesi suretiyle yapılan ayni iskontolar
Doğrudan bedelsiz mal verilmesi suretiyle yapılan ayni iskontolar KDV’ye tabi bulunmaktadır. Bedelsiz mal verilmesi şeklinde gerçekleştirilen ayni iskontolar, fatura veya benzeri belgelerde ayrıca gösterilse dahi, KDV Kanunu’nun 3/a maddesine göre vergiye tabidir. Bu şekilde gerçekleştirilen ayni iskontolarda verginin, bedelsiz verilen mal da dahil toplam bedel üzerinden hesaplanması gerekir.
Küsurat Giderme Amacıyla Yapılan İskontolar
Mükellefler, fatura bedeli ve KDV’nin küsuratsız olmasını sağlayabilmek için, küsuratı giderecek miktarda indirimde bulunabilmektedirler. Bu şekilde yapılacak bir iskontonun KDV matrahından düşülebilmesi için, faturada ayrıca gösterilmesi ve ticari teamüllere uygun olması gerekmektedir.
Küsuratı giderici iskontonun, KDV hesaplandıktan sonra, vergi dahil toplam bedelden indirim suretiyle gerçekleştirilmesi KDV Kanunu’nun 25. maddesine uygun değildir. Bu nedenle, iskonto tutarının, küsuratı önleyecek şekilde belirlenerek KDV hariç satış bedelinden indirilmesi, KDV’nin ise bu şekilde tespit edilecek bedel üzerinden hesaplanması gerekir.
Erken Ödeme İskontosu
Erken ödeme nedeniyle yapılan iskontolara genellikle taksitli satışlarda rastlanılmaktadır. Taksitle satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi nedeniyle iskonto yapılması (vade farkından indirim) halinde, iskonto tutarı kadar vergi matrahında bir değişiklik meydana gelmektedir. Bu ise Kanun’un 35. maddesine göre bir düzeltmeyi gerektirmektedir. Düzeltme işlemi, alıcının gerçek usulde mükellef olup olmamasına bağlı olarak iki şekilde yapılacaktır.
a- Alıcının Gerçek Usulde KDV Mükellefi Olması Halinde
Alıcı ve satıcının gerçek usulde KDV mükellefi olmaları halinde, KDV Kanunu’nun 35. maddesi kapsamında daha önce beyan edilen ve erken ödeme iskontosuna isabet eden vergilerin karşılıklı olarak düzeltilmesi gerekir. Düzeltme işleminin iskonto bedeline ilişkin düzenlenecek bir fatura ile yapılması gerekir. Düzeltme işleminin, malın satıldığı dönemde satıcının hesaplanan vergi, alıcının ise indirilecek vergi beyan ettikleri göz önünde tutularak, erken ödeme nedeniyle yapılan iskontolara isabet eden KDV’nin bu defa alıcı tarafından hesaplanan vergi, satıcı tarafından ise indirilecek vergi olarak beyan etmeleri suretiyle gerçekleştirilmesi gerekir.
b- Alıcının Gerçek Usulde Mükellef Olmaması Halinde
Tüketicilerin taksitlerini zamanından önce ödemesi nedeniyle erken ödeme iskontosu (faiz indirimi) yapılması halinde, iskonto ve bu iskontoya ilişkin KDV’nin satıcı tarafından alıcıya KDV Genel uygulama tebliği çerçevesinde iade edilmesi gerekir. Bu durumda, satıcı tarafından tüketiciye sağlanacak olan iskonto tutarı ve KDV toplamı üzerinden tüketici adına gider pusulası düzenlenecek ve KDV bu pusula üzerinde ayrıca gösterilecektir. Satıcı daha sonra, gider pusulasında ayrıca gösterdiği KDV’yi indirim konusu yapacaktır.
Belli Bir Dönem Sonunda veya Ciro Aşıldığında Yapılan İskontolar
3065 sayılı Kanunun 35 inci maddesi ile KDV matrahında çeşitli sebeplerle değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükelleflerin, bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükelleflerin ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde düzeltebilmelerine imkân sağlanmıştır.
Fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilmeyip, yıl sonlarında, belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında (satış primi, hâsılat primi, yıl sonu iskontosu gibi adlarla) yapılan iskontolar esas itibarıyla, asıl işleme ilişkin KDV matrahının değişmesi sonucunu doğurmaktadır. Dolayısıyla, KDV matrahında değişiklik vuku bulduğu bu gibi durumlarda 3065 sayılı Kanunun 35 inci maddesine göre düzeltme yapılması gerekmektedir.
Bu itibarla, fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmeyip belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında yapılan iskontolar nedeniyle KDV matrahında değişiklik vuku bulduğu hallerde düzeltme işlemi, alıcı tarafından satıcı adına bir fatura ve benzeri belge düzenlenmek ve bu amaçla düzenlenecek belgede, KDV matrahında değişikliğe neden olan iskonto tutarına ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanmak suretiyle yapılacaktır
Görüldüğü gibi, Maliye İdaresi eskiden ciro primlerini müstakil bir hizmet bedeli olarak yorumlamakta iken KDV Genel Uygulama Tebliği’nin III-A/6 bölümünde iskonto gibi yorumlamaktadır.
Muhasebeleştirilmesi
%18 oranında KDV ye tabi 40.000 TL tutarındaki mal %10 iskonto yapılarak satılmıştır.
Satış : 40.000
İskonto : 4.000
KDV Matrahı : 36.000
KDV %18 : 6.480
Toplam : 42.480
Satışa ait muhasebe kaydı;
—————————————-/——————————————————-
611-Satış iskontoları 4.000
120-Alıcılar. 42.480
600-Yurt içi satışlar 40.000
391-Hesaplanan KDV 6.480
—————————————/——————————————————
Alışa ait muhasebe kaydı;
————————————————–/————————————————–
153-Ticari mallar. 40.000
191-İndirilecek KDV 6.480
153.Ticari mallar 4.000
320-Satıcılar 42.480
————————————————/——————————————————–
————————–
Hatırlatma:
Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.
Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.