Kira sözleşmelerinde Damga Vergisi uygulaması

Ticari hayatta işyeri kendine ait olmayan işletmeler ticari veya sınai faaliyetleri için işyeri kiralamak suretiyle faaliyetlerine başlamaktadırlar.

Kira sözleşmesi olarak genellikle kırtasiyelerde satılan hazır kira sözleşmeleri veya noterde yapılan özel sözleşmeler kullanılmaktadır.

Noterde yapılan sözleşmelerde Damga Vergisinin tahakkuku ve tahsili noterler tarafından takip edildiğinden ileride sorun yaşanmamaktadır.

Ancak kiracı ve kiralayan tarafından hazır olarak temin edilen maktu sözleşmeler kullanıldığında genellikle damga vergisi ihmal edilmekte ve bu ihmal neticesinde birçok sorunlar yaşanmaktadır.

Bu nedenle,  Kira sözleşmeleri ve damga vergisi uygulaması açısından bilinmesi gereken konular ana hatları itibariyle aşağıda sıralanmıştır.

1. Kira sözleşmeleri sözleşme süresine göre kira bedeli üzerinden binde 1,89 nispetinde damga vergisine tabi tutulur. Bu kağıtlara ilişkin damga vergisi kağıdı imzalayanların sürekli damga vergisi mükellefi olması halinde Damga Vergisi Kanununun 22/a maddesi uyarınca ertesi ayın yirmi üçüncü günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödenir. Sözleşmeyi düzenleyenlerin sürekli mükellefiyeti olmaması halinde ise sözleşmenin düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde ödenir.

Damga vergisine tabi kağıtları imzalayanların damga vergisi açısından müteselsil sorumluluğu vardır. Bu nedenle kağıdı düzenleyen taraflardan birinin vergiyi ödemesi yeterlidir.

Gelir vergisinden muaf esnaf, muaf serbest meslek erbabı ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından işyeri olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadî işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenameleri ile dernek ve vakıflarca yerleşim yeri, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadî işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenameleri damga vergisinden istisnadır.

2.   Bir kağıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem  bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınır. Kira sözleşmesinde adi kefalet olması halinde kefalet işlemi için binde 9,48 nispetinde, kiralama işlemi için binde 1,89 nispetinde ayrı ayrı damga vergisi hesaplanması gerekmektedir.

Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır. Kira sözleşmesinin müteselsil kefalet durumunu da içermesi halinde, söz konusu sözleşmenin en yüksek vergi alınmasını gerektiren kefalet işlemi üzerinden binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

3.  Kira sözleşmesinin süresinin, süre uzatımına ilişkin yazılı bir karar/olur alınmaksızın veya yeni bir sözleşme düzenlenmeksizin veyahut mevcut sözleşmeye bu hususa ilişkin ayrıca bir şerh konulmaksızın otomatik olarak uzaması halinde, damga vergisine tabi bir kağıt bulunmadığından, uzatılan süre için damga vergisi aranılmayacaktır.

Ancak, söz konusu sözleşmeye süre uzatımına ilişkin şerh konulması veya bu konuda bir karar/olur alınması veyahut süre uzatımına dair ilk kağıda atıf yapan yeni bir kağıt düzenlenmesi halinde, sözleşme değişikliğine ilişkin bu kağıdın/şerhin, uzatılan süre ve kira bedeli esas alınmak suretiyle hesaplanacak matrah üzerinden Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasına göre damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

4. İktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin gerçek kişilerce mesken olarak kiralanması durumunda buna ilişkin olarak düzenlenen kira sözleşmeleri damga vergisinden istisnadır.