Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ile ilgili teşvikler

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunun da kanunun amacı;

Üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörlerinin işbirliği sağlanarak, ülke sanayinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması maksadıyla teknolojik bilgi üretmek, üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştirmek, ürün kalitesini veya standardını yükseltmek, verimliliği artırmak, üretim maliyetlerini düşürmek, teknolojik bilgiyi ticarileştirmek, teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamak, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun kararları da dikkate alınarak teknoloji yoğun alanlarda yatırım olanakları yaratmak, araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkânı yaratmak, teknoloji transferine yardımcı olmak ve yüksek/ileri teknoloji sağlayacak yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak teknolojik alt yapıyı sağlamaktır.

Şeklinde tanımlanmıştır.

Teknoloji en basit tanımıyla, bilginin bir ürünüdür. Teknolojinin devamı olarak kabul edilebilecek teknolojik gelişme ise, üretim ve ilgili yöntemlerini, kullanılan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilgideki gelişmeyi kapsar

Ar-Ge faaliyetleri teknolojik gelişmeyi tetiklemektedir. Bu durum, daha verimli, kaliteli ve yenilikçi üretimin ve hizmetin önünü açmaktadır. Böylece hem firma düzeyinde, hem de ülke düzeyinde bir rekabet avantajı kazandırmaktadır. Bu avantaj doğru kullanıldığında dünya pazarlarından daha yüksek pay alınmakta ve karlılığa ulaşılmaktadır.

Modern ekonomilerde birçok teknolojik yenilik firmaların Ar-Ge faaliyetleri sonucunda geliştirilmektedir.

Ancak, Ar-Ge faaliyetleri hem riskli hem de özel kesimin tek başına karşılayamayacağı kadar maliyetlidir.

Teknolojik gelişme sürecinin en önemli girdilerinden biri olan Ar-Ge faaliyetleri özellikle gelişmiş ülkelerde çeşitli politikalarla uzun yıllardır desteklenmektedir

Türkiye’de Ar-Ge faaliyetlerine yönelik teşvik çalışmalarına 1985 yılında “vergi ertelemesi” ile başlanmış, 2001 yılında yayımlanan “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu” ile devam ettirilmiştir. Söz konusu düzenlemelerle Maliye Bakanlığı, vergi indirimi ve kazanç istisnası gibi işletmenin vergi yükünü azaltma yönünde teşvikler sağlamıştır. Bunun dışında, TÜBİTAK, TTGV, KOSGEB, “ihracat teşvikleri” kapsamında Dış Ticaret Müsteşarlığı, “yatırımlarda devlet yardımları” kapsamında Hazine Müsteşarlığı gibi kuruluşlar da hibe veya borç şeklinde sermaye desteği sağlayarak işletmelerin Ar-Ge faaliyetlerine katkıda bulunmaktadırlar.

Vergi kanunlarındaki bazı teşvikleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

• Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

Araştırma ve Geliştirme (AR-GE): Bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yazılım üretimi dahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluşturmak veya mevcut olanları geliştirmek amacı ile yapılan düzenli çalışmalar,

Yazılım: Bir bilgisayar, iletişim cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın çalışmasını ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, işletim ve kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümü, olarak tanımlanmıştır.
Bir faaliyetin istisna kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği konusunda yukarıda yer alan tanımlar esas alınacaktır.

• Bu bölgelerde çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2023 tarihine kadar gelir vergisinden istisnadır.

• Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketlerinin 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar da 31.12.2023 tarihine kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Bu istisnalar, TÜBİTAK- Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi yönetici şirketi, bu bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personeli ücretleri bakımından da uygulanır. (KV Sirküleri 6)

• Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde, sadece bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden de istisnadır. (KDVK geçici madde 20)

• Organize sanayi, endüstri veya teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan gayrimenkullerin ifraz veya taksim veya birleştirme işlemleri harçtan müstesnadır. (HK. m. 59/n)