Senelere sari inşaat
1 Şubat 2016 Sirkü 1106
Senelere Sari inşaat ve onarım işinde vergisel yükümlülüklere ilişkin yasal düzenlemeler birden farklı vergi kanununda karşımıza çıkmaktadır.
1- Kurumlar Vergisi açısından
Kamu idare ve kuruluşları, iktisadî kamu kuruluşları, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, ziraî kazançlarını bilânço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler; kurumlara avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben yaptıkları aşağıdaki ödemeler üzerinden istihkak sahiplerinin kurumlar vergisine mahsuben % 15 oranında kesinti yapmak zorundadırlar:
Dolayısıyla Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara, bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemelerinden vergi kesintisi yapılacaktır.
Birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işlerinin tanımı konusunda Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümleri uygulanacaktır.
Birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işlerine ilişkin olarak 3/2/2009 tarihinden itibaren yapılan hakediş ödemeleri üzerinden, 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca %3 oranında vergi kesintisi yapılması gerekmektedir.
2- Gelir Vergisi açısından
Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.
Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar.
Hükmünün yanısıra aynı kanunun tevkifatları düzenleyen 94 üncü maddesinde ise,
“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” Ana hükmü yanısıra 3 ncü bendinde,
“42’nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden,” (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 3 Yürürlük; 3.2.2009) hükmü ile senelere sari inşaat işleri tevkifat kapsamına alınmıştır.
Bu düzenlemeler ışığında Maliye idaresince yayınlanan çeşitli tebliğ, iç genelge ve özelgelerde ise bir işin Gelir Vergisi Kanununun 42 inci maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için;
a) Faaliyet konusu inşaat ve onarım işi olmalı
b) İnşaat ve onarım işi birden fazla yıla sirayet etmeli
c) İnşaat ve onarım işi resmi veya özel taahhütlere bağlı olarak yapılmalıdır.
Diye işin tanımı yapılmış, maliye idaresinin bir özelgesinde ise;
Anılan Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde, 42 inci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden tevkifat yapılması öngörülmüş; maddenin Bakanlar Kuruluna verdiği yetkiye dayanarak çıkarılan (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile anılan stopaj oranı %3 olarak belirlenmiştir.
Yukarıda yer verilen Kanun hükmü çerçevesinde, 42 inci madde kapsamında inşaat ve onarım işleri, resmi ve özel taahhütler gereğince başkasının hesabına yapılan işlerden ibarettir. Söz konusu işin taahhüde bağlı olarak yapılması, inşaat ve onarım işinin başkasının nam ve hesabına yapılması ve karşılığında hak edişe bağlı bir istihkak ödemesinin ortaya çıkması ile mümkündür.
Özel inşaat işleri ise bünyelerinde istihkak ve hak edişe bağlı taahhüt unsuru taşımayan ancak, birden fazla takvim yılına sirayet edebilen niteliktedir. Gerek kendi arsası üzerine gerekse başkasının arsası üzerine kat karşılığı bina inşa ederek satma işinin Gelir Vergisi Kanununun 42 inci maddesiyle düzenlenen birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleriyle herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır.
Şeklinde senelere sari inşaat işinin tevkifata tabi tutulma şartları belirtilmiştir.
Ayrıca alt üstlenicilerle ilgili olarak ta verilen başka bir özelge de,
“Bu hüküm ve açıklamalara göre, ………………. ve …………… Ortak Girişimi’nce Toplu Konut İdaresi’ne karşı ana müteahhit olarak taahhüt edilen işin bir bütün olması, alt firma olarak ………………… Ltd. Şti. ile blok bazında farklı tarihlerde ayrı ayrı sözleşme düzenlenmiş olsa bile bütün sözleşmelerde taahhüt edilen mekanik tesisat yapım işleri’nin tek bir işe ait olması ve aynı işverene taahhüt edilmiş olması nedeniyle 02/01/2006 tarihli ve 19/07/2006 tarihli sözleşmelerin konusu yapım işlerinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 42.maddesi kapsamında yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak değerlendirilmesi ve bu sözleşme kapsamında kurum mükelleflerine yapılacak ödemeler üzerinden de 5520 sayılı Kanunun Geçici 1.maddesinin 4.bendine göre Bakanlar Kurulu’nca bir oran belirleninceye kadar Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/3.maddesine göre gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 02/01/2006 tarihli sözleşmeye istinaden 19/07/2006 tarihinden sonra yapılan istihkak ödemelerinden vergi tevkifatı yapılması gerekeceği de tabiidir.”
Şeklindeki düzenleme ile stopaj ve diğer yükümlülüklerin de alt üstlenicilere de aynen uygulanacağı belirtilmiştir.
3- KDV açısından
KDV Kanunun 9 uncu maddesi vergi güvenliğini sağlamak amacına yöneliktir. Bu madde ışığında KDV de tevkifat uygulaması yapılmaktadır. Konu ile ilgili olarak Genel uygulama tebliğinde yapılan düzenleme ile;
– 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birliklerine,
– Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşlarına,
– Döner sermayeli kuruluşlara,
– Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına,
– Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarına,
– Bankalara,
– Kamu iktisadi teşebbüslerine (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),
– Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlara,
– Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalara,
– Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmelere,
– Payları Borsa İstanbul (BİST) A.Ş.nde işlem gören şirketlere,
– Kalkınma ve yatırım ajanslarına.
na karşı ifa edilen
a-. Yapım işleri ile bu işlerle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde, (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanır
Yapım işlerinden kasıt söz konusu tebliğ ile;
– Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, dekapaj, taşkın koruma ve benzerlerine ilişkin her türlü inşaat işleri.
– Yukarıda sayılan yapılar ve inşaat işleri ile ilgili tesisat, imalat, ihrazat, nakliye, ısıtma-soğutma sistemleri, ses sistemi, görüntü sistemi, ışık sistemi, tamamlama, boya badana dahil her türlü bakım-onarım, dekorasyon, restorasyon, çevre düzenleme, dekapaj, sondaj, yıkma, güçlendirme, montaj, demontaj ve benzeri işler.
– Yapım işleri ile birlikte ifa edilen; mimarlık, mühendislik, etüt, plan, proje, harita (kadastral harita dâhil), kadastro, imar uygulama, her ölçekte imar planı hazırlama ve benzeri hizmetlerdir.
Şeklinde tanımlanmıştır.
Yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilen yapım işlerinde, işi devreden her yüklenici tarafından, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden tevkifat yapılır.
Tevkifat uygulaması kapsamındaki işin bir kısmının alt yüklenicilere (taşeronlara) devredilmesi halinde, devir işlemlerinin yazılı bir sözleşmeye dayanıp dayanmaması tevkifat uygulaması bakımından önem arz etmemektedir.
Tevkifata tabi olan işlerin, 3065 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde vergiden müstesna olması halinde, işlem bedelleri üzerinden KDV hesaplanmayacağı için herhangi bir tevkifat da yapılmaz. Ancak, vergiden istisna olan işlerin alt yüklenicilere devredilmesi ve alt yüklenicilerin yaptığı işlemin KDV’den müstesna olmaması halinde, alt yüklenicilerin gerçekleştirdikleri işlemler üzerinden hesaplanan KDV, bu Tebliğde belirlenen esaslar çerçevesinde tevkifata tabi tutulur.
b– Etüt, plan-proje, danışmanlık, denetim ve benzeri hizmetlerde alıcılar tarafından (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulanır.
Bu kapsama;
– Piyasa etüt-araştırma,
– Ekspertiz,
– Plan-proje,
– Teknik, ekonomik, mali ve hukuki alanda sunulan danışmanlık, müşavirlik, denetim
ve benzeri hizmetler girmektedir.
Yapım işlerinden bağımsız ve ayrı olarak verilen mimarlık, mühendislik, etüt, plan, proje, harita (kadastrol harita dahil), kadastro, imar uygulama, her ölçekte imar planı hazırlama ve benzeri hizmetler bu bölüm kapsamında değerlendirilir.
Herhangi bir teslim ya da hizmet kapsamında veya bu teslim ya da hizmetin devamı niteliğinde verilmek ve bedeli ayrıca belirlenmek kaydıyla eğitim hizmetleri danışmanlık hizmeti kapsamında değerlendirilir.
4- Damga Vergisi açısından
Damga vergisi kanunu açısından belli bir parayı ihtiva eden sözleşmeler binde 9,48 damga vergisine tabidir.
Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir.
Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga Vergisini kişiler öder.
Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshası ayrı ayrı aynı miktar veya nispette Damga Vergisine tabidir.
Bir kağıtta biribirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların herbirinden ayrı ayrı vergi alınır.
Sözleşme iki suret yapılırsa her taraf kendisi, bir suret yapılırsa anlaşmaya gore sözleşmeyi alan tarafın vergiyi ödemesi teammüldür.
Öte yandan 4 seri nolu Damga vergisi genel tebliği ile yapılacak istishkak ödemelerinde de damga vergisinin
– İnşaat ve onarım işlerinde düzenlenen mukavelelerde, işe başlamadan evvel ödenmesi şart koşulan paraların avans sayılması ve mezkûr paraların ödenmesinde düzenlenen makbuzların binde 9,48 vergiye tabi tutulması,
– Mukavelede böyle bir şart yoksa yapılan iş ve görülen hizmet karşılığı ödenecek paralar bir istihkak raporuna müsteniden ödendiği takdirde bunun avans sayılmaması,
Şeklinde düzenleme ile istihkak ödemelerinden de ayrıca binde 9,48 oranında damga vergisi kesintisinin yapılması hüküm altına alınmıştır.
Sonuç
- Yukarıda belirlenen yasal düzenlemeler ışığında; GVK nun 42 nci maddesi kapsamına giren senelere sari inşaat işinde ilk sözleşmede belirlenen bedeller üzerinden binde 9,48 Damga vergisi ödenmesi,
- İşin başlamasını müteakip yapılacak avans dahil istihkak ödemelerinin %3 oranında stopaja tabi tutulması,
- Belirlenen kişi ve kurumlarca, Yapım işleri ile bu işlerle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde, (2/10) oranında, , plan-proje, danışmanlık, denetim ve benzeri hizmetlerde alıcılar tarafından (9/10) oranında KDV tevkifatına tabi tutulması
- İnşaat taahhüt işinin bir bölümünün alt müteahhitlere sözleşme ile devrinde yukarıdaki yükümlülüklerin aynen alt üstleniciye de yansıtılması,
Gerekmektedir.
————————————————
Hatırlatma:
Sirkülerlerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşımakta olup içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
Konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.